گچ و فرآورده های آن

گچ و فرآورده های آن

تعریف

گچ ساختمانی با فرمول شیمیایی  H2O½ ، CaSO4 از مواد چسباننده ی ساختمانی (چسباننده ی هوایی ) است که در صورت خالص بودن سفید رنگ است . گچ ساختمانی از پختن سنگ گچ ، در دمای کم ( حدود ۱۸۰ درجه سانتی گراد در شرایط آزمایشگاهی ) ، به دست می آید .

دسته بندی

انواع گچ ساختمانی ، اندود های گچی آماده و اندودهای گچی ساختمانی ویژه و مشخصات آنها براساس کاربرد ، در جدول ۵-۹-۱ ارائه شده است .

فرآورده های گچی

مهم ترین فرآورده های گچی به شرح زیر است :

–    بلوک گچی :

فرآورده های ساختمانی که از گچ ساختمانی فرآوری شده و آب تولید می شود . در این بلوک ممکن است از الیاف ، پرکننده ها ، سنگدانه ها یا سایر افزودنی های غیر زیان آور استفاده شود .

–    بلوک گچی به شکل مکعب مستطیل ، با سطوح کاملا صاف ، و دارای کام و زبانه بر روی حداقل دو لبه ی مخالف آن است ، تا اتصال این قطعات بر روی یکدیگر به آسانی صورت پذیرد .
–    در ساخت بلوک های گچی ، مواد پرکننده و افزودنی مصرفی نباید معایبی در کیفیت بلوک ها ایجاد کند .
–    کاربرد عمده ی بلوک گچی در ساخت تیغه های غیر باربر ، یا پوشش مستقل دیوار ، و محافظت ستون ها ، چاه آسانسور و جز آنها در برابر آتش است .
–    از بلوک های گچی نباید برای ساخت اعضای باربر استفاده شود .
–    بلوک های گچی در انواع توپر و سوراخ دار و در سه رده ی چگالی تولید می شوند . نوعی از این بلوک ها را می توان ، بسته به شرایط کاربرد ،به صورت دافع آب تولید کرد .

–    تخته (صفحه ) روکش دار گچی :

فرآورده ای مستطیل شکل و مسطح ، متشکل از یک هسته ی گچی که با ورقه های کاغذ صنعتی (کرافت) پوشش داده شده و به خوبی به آنها چسبیده است . با توجه به نوع استفاده از صفحه ، نوع سطوح کاغذی تغییر می کند . هسته ی گچی ممکن است دارای مواد افزودنی برای ایجاد خصوصیات عملکردی ویژه باشد .

–    صفحات روکش دار گچی ، از نظر ابعاد ، نوع لبه و وزن ، مختلف است و در انواع مقاوم در برابر آتش ، با جذب آب کم ، با تراکم کنترل شده ، با سختی سطحی زیاد و با مقاومت خمشی زیاد تولید می شود .

–    از صفحات روکش دار گچی ، بسته به نوع ، اندازه ، ضخامت و شکل لبه ، برای تیغه چینی خشک ، ساخت سقف های کاذب ، دیوار جداکننده آزاد و یا پوشش قطعات سازه ،مانند ستون ها و تیرها ، استفاده می شود .

–    سقف پوش های گچی : قطعات پیش ساخته از گچ با لب ، داخلی ماهیچه دار که قبل از نصب باید خشک شده باشند . این قطعات از مخلوط گچ ، آب و مقدار کمی الیاف شیشه و افزودنی های دیگر تولید می شوند . کاربرد آنها در پوشش نمای سقف است.

–    سقف پوش های گچی ، با توجه به شکل و کاربرد ، در انواع مشبک برای تهویه ، مشبک اکوستیکی و غیر مشبک ساخته می شوند .

–    پنل مرکب صفحات روکش دار گچی عایق حرارتی / صوتی : پنل ساخته شده از فرآورده عایق کاری که درون صفحات روکش دار گچی لایه گذاری شده است . این پنل ها ممکن است دارای مواد کاهش دهنده نفوذ بخار آب یا بدون آن باشند .

–    پنل مرکب صفحات روکش دار گچی عایق حرارتی / صوتی ، در دو رده ۱و۲ تولید می شود .

–    پنل مرکب صفحات روکش دار گچی عایق حرارتی / صوتی : رده ۱ با چسباندن یکی از فرآورده های عایق کاری مانند فوم پلی استایرن منبسط (EPS ) ، فوم پلی استایرن اکسترود شده (XPS ) ، فوم پلی یورتان صلب (پلی ایزوسیانات ، پلی ایزوسیانورات ) (PIR,PUR ) ، فوم فنولیت (PF) ، به صفحات روکش دار گچی ساخته می شود .

–    پنل مرکب صفحات روکش دار گچی عایق حرارتی / صوتی : رده ۲ با چسباندن پشم معدنی (MW) ، به صفحات روکش دار گچی ساخته می شود

استانداردها 

ویژگی ها

– ویژگی های گچ ساختمانی و اندودهای گچی آماده باید مطابق استاندارد ملی ایران شماره ۱-۱۲۰۱۵باشد .
– در هر پروژه ، گچ مصرفی با توجه به محل و نوع مصرف ، شرایط محیط و سایر عوامل مؤثر انتخاب شود .
– در صورتی که رطوبت نسبی هوا بیش از ۶۰درصد باشد ، باید از گچ های اصلاح شده (پایدار در برابر رطوبت ) استفاده می شود .
– استفاده از ملات گچ ، برای چسبانیدن قطعات بنایی در دیوارهای غیر باربر مجاز است .
– ویژگی های انواع بلوک های گچی باید با ویژگی های معرفی شده در استاندارد ملی ایران شماره ۲۷۸۶ مطابقت کند .
– بار شکست بلوک های گچی توپر ، بسته به ضخامتشان ، باید حداقل ۷/۱تا ۴ کیلو نیوتون باشد .
– جذب آب بلوک گچی نوع دافع آب باید حداکثر ۵ درصد وزن خشک خود باشد .
– ویژگی های انواع صفحات روکش دار گچی باید با ویژگی های معرفی شده در استاندارد ملی ایران شماره ۷۸۳۰ مطابقت کند .
– بار شکست صفحات روکش دار گچی ، بسته به ضخامتشان ، در جهت طولی باید حداقل ۴۰۰تا۶۵۰ نیوتن و در جهت عرضی ۱۶۰ تا ۲۵۰ نیوتن باشد .
– بار شکست صفحات روکش دار گچی با مقاومت خمشی زیاد ، بسته به ضخامتشان ، در جهت طولی باید حداقل ۷۲۵ تا ۸۷۰ نیوتن و در جهت عرضی ۳۰۰ تا ۳۶۰ نیوتن باشد .

– جذب آب کامل صفحات روکش دار گچی با جذب آب کم باید حداکثر ۵ درصد وزن خشک خود باشد .
– ویژگی های انواع سقف پوش های گچی باید براساس ویژگی های ارائه شده در استاندارد ملی ایران شماره ۱۱۶۱ باشد .
– بار شکست سقف پوش ها ی گچی باید حداقل ۱۵۰ نیوتن باشد .
– ویژگی های پنل های مرکب صفحات روکش دار گچی عایق حرارتی / صوتی باید با ویژگی های استانداردهای معتبر مطابقت کند .
– بار شکست پنل های مرکب صفحات روکش دار گچی عایق حرارتی / صوتی در جهت عرضی حداقل ۱۶۰ نیوتن و بار شکست طولی حداقل ۴۰۰ نیوتن باشد .

آزمایش های استاندارد

گچ ساختمانی : روش های آزمایش شیمیایی و فیزیکی گچ باید براساس استانداردهای ملی ایران شماره ۲-۱۲۰۱۵و ۵۰۲۹ و ۵۴۸۲ باشد .

این آزمایش ها عبارتند از :

– آزمایش های شیمیایی ( اندازه گیری آب آزاد در دمای ۴۵درجه سانتی گراد ، اندازه گیری آب ترکیبی در دمای ۲۱۵ – ۲۳۰ درجه سانتی گراد ، اندازه گیری افت حرارتی در دمای ۲۸۰ – ۳۰۰ درجه سانتی گراد ، اندازه گیری دی اکسید کربن ، اندازه گیری سیلیس و مواد نامحلول ، اندازه گیری اکسیدهای آهن و آلومینیوم ، اندازه گیری اکسید کلسیم ، اندازه گیری اکسید منیزیم ، اندازه گیری تری اکسید گوگرد ، اندازه گیری نمک های محلول سدیم و پتاسیم ) .

– آزمایش های فیزیکی (اندازه گیری آب آزاد در دمای ۴۵درجه سانتی گراد ، تعیین نرمی ، اندازه گیری غلظت نرمال با استفاده از دستگاه ویکات اصلاح شده ،اندازه گیری زمان گیرش ، اندازه گیری مقاومت فشاری ، اندازه گیری مقاومت خمشی ، اندازه گیری دانسیته ) .

بلوک گچی :

آزمایش این بلوک ها باید براساس استاندارد ملی ایران شماره ۲۷۸۶ انجام شود . این آزمایش ها عبارتند از : اندازه گیری ابعاد و رواداری ، تخت بودن بلوک های گچی ، چگالی خشک و رواداری ، جرم سطحی بلوک های گچی و رواداری ، مقاومت خمشی ، مقدار رطوبت ، pH ، قابلیت جذب آب برای بلوک های گچی دافع آب و سختی سطحی بلوک های گچی .

سقف پوش گچی :

این بلوک ها باید براساس استاندارد ملی ایران شماره ۱۱۶۱ آزمایش شوند . این آزمایش ها عبارتند از : اندازه گیری ابعاد و رواداری ، چگالی ، جرم سطحی ، مقاومت خمشی ، ضریب جذب صوت سقف پوش های آکوستیکی .

صفحات روکش دار گچی :

این صفحات  براساس استاندارد ملی ایران شماره ۸۰۵۰ آزمایش شوند . این آزمایش ها عبارتند از : اندازه گیری ابعاد و رواداری ، تعیین شکست در برابر نیروی خمش ، تعیین پیچش تحت بارگذاری ، تعیین نیروی برشی ، بررسی رفتار در برابر آتش (واکنش در مقابل آتش ، مقاومت در برابر آتش ) مقاومت حرارتی ، مقاومت در برابر ضربه ، نفوذپذیری بخار آب ، بررسی خواص آکوستیکی (اندازه گیری صدا بندی در برابر صدای هوابرد ، ضریب جذب صوت ) ، تعیین جذب آب (جذب آب سطحی و جذب آب کامل ) برای صفحات روکش دار با میزان جذب آب کم ، تعیین چسبندگی هسته ای در دمای بالا ، تعیین سختی سطحی برای صفحات گچی با سختی سطحی بالا ، اندازه گیری چگالی برای صفحات گچی با تراکم کنترل شده .

استانداردهای مرجع

–    استاندارد ملی ایران شماره ۱- ۱۲۰۱۵ ، ” گچ – گچ های ساختمانی و اندودهای گچی آماده – قسمت اول :ویژگی ها ”
–    استاندارد ملی ایران شماره ۲- ۱۲۰۱۵ ، ” گچ – گچ های ساختمانی و اندودهای گچی آماده – قسمت دوم : روش های آزمون ”
–    استاندارد ملی ایران شماره ۱۱۶۱ ، ” سقف پوش گچی ”
–    استاندارد ملی ایران شماره ۲۲۸۹ ، ” روش نمونه برداری از سنگ گچ (ژیپس) ”
–    استاندارد ملی ایران شماره ۲۷۸۶ ، ” بلوک های گچی – تعاریف، ویژگی ها و روش های آزمایش ”
–    استاندارد ملی ایران شماره ۴۵۴۳ ، ” بسته بندی – پاکت های کاغذی سیمان ، گچ و سایر مصالح پودری ساختمانی با جرم ویژه مشابه – ویژگی ها و روش های آزمون ”
–    استاندارد ملی ایران شماره ۵۰۲۹ ، ” آزمون شیمیایی گچ و محصولات گچی ”
–    استاندارد ملی ایران شماره ۵۰۳۰ ، ” ویژگی های سنگ گچ ”
–    استاندارد ملی ایران شماره ۵۰۳۱ ، ” گچ استریش – ویژگی ها ”
–    استاندارد ملی ایران شماره ۵۰۳۲ ، ” بتن گچی (گچ سنگی ) – ویژگی ها ”
–    استاندارد ملی ایران شماره ۵۴۸۲ ، ” گچ های ساختمانی – روش های آزمون فیزیکی ”
–    استاندارد ملی ایران شماره ۷۸۳۰ ، ” گچ – صفحات روکش دار – ویژگی ها ”
–    استاندارد ملی ایران شماره ۸۰۵۰ ، ” گچ – صفحات روکش دار – روش آزمون “

ایمنی ، بهداشت و ملاحظات زیست محیطی

ضایعات فرآورده های گچی بازیافت شدنی است .

سازگاری 

– چنانچه گچ یا فرآورده های گچی ، به خصوص در مناطق مرطوب ، در مجاورت قطعات فولادی قرار گیرند ، باید پیش از گچ کاری ، قطعات فولادی با رنگ های ضد زنگ پوشانیده شود .
– در نقاط مرطوب ، گچ و فرآورده های گچی را نباید مستقیما در مجاورت بتن و سایر فرآورده های سیمانی به کار برد .

بسته بندی ، حمل و نگهداری

– گچ ساختمانی باید خشک و عاری از کلوخه باشد و در پاکت حمل شود .
– مشخصات انواع گچ باید روی کیسه های آنها نوشته شود .
– گچ ساختمانی باید از اثرآب و رطوبت حفظ و ، همانند سیمان ، در ظرف های مخصوص یا کیسه های آب بندی شده نگهداری شود .
– به طور کلی ، شرایط نگهداری سیمان در مورد گچ نیز باید مراعات شود .