مقررات اختصاصی تصرف ها

7-1-1-1 پس از در اصلی واحدهای مسکونی واقع در ساختمان های آپارتمانی ، باید فضای ورودی مناسب داخلی با رعایت شرایط زیر و سایر ضوابط بیان شده در قسمت راه های دسترس و خروج تامین شود. در داخل واحدهای مسکونی تکی یا ویلایی نیز پیش بینی فضای ورودی با همین شرایط توصیه می شود:

آ- عمق آزاد و بدون مانع فضای ورودی حداقل 40/1 متر و مساحت لازم آن حداقل 2 مترمربع است .

ب- دسترسی به اتاق ها و سایر فضاها در واحد مسکونی به جز انبار داخلی واحد ، باید پس از عبور از قسمت ورودی یادشده صورت گیرد . می توان دسترسی به فضای بهداشتی را در دیوار مجاور در ورودی اصلی با فاصلۀ حداقل 80/0 متر از آن در نظر گرفت . دسترسی فضاهای اصلی واحد مسکونی به یکدیگر نباید مستلزم عبور از این فضای ورودی باشد.

پ – در محل فضای ورودی لازم است قسمتی برای کفش کن و آویختن لباس به نحوی در نظر گرفته شود که اندازه های فضا را به کمتر از حداقل اعلام شده کاهش ندهد.

ت – همجواری ورودی و فضاهای دیگر در داخل تصرف های مسکونی باید به نحوی صورت گیرد که دید بیگانه از در ورودی به فضاهای داخلی تصرف محدود گردیده و اشراف آنان به این فضاها به حداقل تقلیل یابد.

ث – در قسمت ورودی واحد مسکونی به ویژه در اقلیم های سرد و گرم و مرطوب ، بهتر است دو در متوالی پیش بینی گردد که در این حالت “در” دوم از لحاظ اندازه ها باید با در اصلی دسترس و خروج منطبق باشد ولی از لحاظ ساختار ، مقررات مربوط به درهای اتاق ها ملاک عمل خواهد بود . حداقل فاصلۀ دو در متوالی چنانچه هر دو ، در یک جهت بگردند 2 متر و در صورتی که به سمت یکدیگر بگردند 80/2 متر است . در صورتی که قابل دسترس بودن واحد مسکونی برای افراد معلول الزامی نباشد ، این اندازه ها را می توان به ترتیب تا 60/1 و20/2 متر کاهش داد.

آ- دسترسی به اتاق های مستقل اقامت در واحد مسکونی نباید مستقیماٌ از یک اتاق دیگر یا نشیمن عمومی و یا سالن باشد،

آ-1- در صورت وجود یک پیش ورودی یا فضای تقسیم مناسب که داخل نشیمن عمومی یا سالن نباشد.

آ-2- در واحد مسکونی دارای مساحت کمتر از 75 متر مربع با یک اتاق اقامت.
آ-3- در واحد مسکونی دارای مساحت 75 مترمربع و بیشتر و یا دارای بیش از یک اتاق اقامت در صورتی که مطابق مقررات قسمت 5-2-5 باشد و به عنوان اتاق الحاق شده در نظر گرفته شود که در این حالت یک اتاق مستقل محسوب نمی گردد.
در هر حالت نباید در صورت باز بودن در اتاق اقامت ، دید مستقیم از فضای نشیمن عمومی یا سالن به قسمت خواب اتاق اقامت وجود داشته باشد.

ب- دسترسی به تنها فضای بهداشتی واحد مسکونی نباید مستقیماٌ از یکی از اتاق های اقامت باشد.در ساختمان های دارای یک اتاق اقمت یا دارای مساحت کمتر از 75 مترمربع با حداکثر دو اتاق اقامت ، می توان فقط دسترسی به تنها حمام واحد مسکونی را از یکی از اتاق ها قرار داد.

پ- در صورتی که از فضای نشیمن عمومی یا سالن ، دید به داخل فضای بهداشتی وجود داشته باشد، استفاده از فضای بهداشتی توام مجاز نیست و باید فضایی به عنوان پیش ورودی در آن تعبیه شود که با در از سایر قسمت های آن جدا گردد. نصب کاسۀ روشویی در فضای پیش ورودی مجاز است ، مشروط بر آن که در حرکت و دسترسی به سایر قسمت های فضای بهداشتی اختلال ایجاد ننماید.

ت- کاربرد آشپزخانۀ دیواری در واحدهای مسکونی دارای مساحت 75 متر مربع و بیشتر ، به صورتی که مستقیما به فضای نشیمن عمومی یا سالن باز باشند ، مجاز نیست .

ث- طراحی و قرارگیری آشپزخانه های باز یا دیواری در واحدهای مسکونی دارای مساحت 75 مترمربع و بیشتر نباید به نحوی باشد که دید مستقیم از فضای نشیمن عمومی یا سالن به قسمت های اصلی پخت و پز و کار آشپزخانه وجود داشته باشد.

7-1-1-3 در ساختمان های گروه 1 تا 3 با تصرف مسکونی ، حداقل عرض پلۀ مستقیم 90/0 متر و حداقل عرض پله ای که دارای گردش یا پاگرد باشد، 40/2 متر است.

7-1-1-4 در ساختمان های مسکونی گروه 4 تا 7 ، حداقل عرض پلۀ مستقیم 10/1 متر و حداقل عرض قفسه پله ای که دارای پاگرد باشد ، 40/2 متر است .

7-1-1-5 در ساختمان های مسکونی گروه 8 ، اندازه های راه پله و قفسۀ آن بر اساس جمعیت متصرف و الزامات راه های خروج در  مبحث سوم مقررات ملی ساختمان تعیین می شود.

4-7-1-1-6 حداقل پهنای الزامی راهروهای مستقیم و پلکان های داخلی واحدهای مسکونی 90/0 متر است .

7-1-1-7  در پلکان های داخلی واحدهای مسکونی که قابل دسترس بودن آن ها برای افراد معلول مطابق ضوابط مربوط الزامی نباشد یا پلکان های دارای 4 پله و کمتر ، نیازی به نصب میلۀ دستگرد ندارند، در سایر موارد لازم است که حداقل در یک طرف آن ها میله دستگرد نصب شود . در این حالت ، میله دستگرد تنها باید از بالاترین ارتفاع پله به پایین ترین ارتفاع پله امتداد داشته باشد و نیازی به برگشتن انتهای میله دستگرد یا امتداد بیشتر از طول پله یا شیب راه ندارد.

7-1-1-8  حداقل یکی از اتاق های اقامت در هر واحد مسکونی با زیر بنای 75 متر مربع و بیشتر ، باید دارای مساحت حداقل 00/12 متر مربع با پهنای حداقل 70/2 متر باشد.

در واحدهای مسکونی با زبربنای کمتر از 75 متر مربع ، مساحت این اتاق نباید از 9 متر مربع و هیچ یک از اندازه های افقی آن از 50/2 متر کمتر باشد.
اندازۀ سایر فضاها و اتاق های اقامتی در واحدهای مسکونی ، بر اساس نحوۀ استفاده آن ها مشخص شده و حداقل 40/2 متر است .7-1-1-9 در واحدهای مسکونی ، ارتفاع هر اتاق اقامت با زیر بنای 00/12 متر مربع وبیشتر ، باید در بیشتر از 50 در صد سطح آن و ارتفاع نشیمن یا سالن در بیشتر از 75 درصد سطح آن حداقل 60/2 متر باشد. در باقی سطح این فضاها و در تمام سطح سایر فضاهای اقامت ، باید از ارتفاع حداقل 40/2 متر تامین شود.

7-1-1-10 فضای آشپزخانۀ مستقل یا باز واحد مسکونی که تنها برای پخت و پز استفاده می شود ، باید حداقل 50/5 متر مربع مساحت داشته باشد . حداقل سطح زیر بنای آزاد آن ، خارج از سطح پیش بینی شده برای قفسه بندی ، باید 75/2 متر مربع باشد .

7-1-1-11 فضای آشپزخانه مستقل یا باز واحد مسکونی که برای پخت و پز و صرف غذا استفاده ، باید دارای زیربنای حداقل 50/7 متر مربع باشد .

7-1-1-12 آشپزخانۀ مستقل یا باز در واحدهای مسکونی باید حداقل 80/1 متر عرض داشته باشد . این اندازه برای آشپزخانه هایی که برای پخت و پز و صرف غذا استفاده می شود باید حداقل 15/2 متر باشد .

7-1-1-13 در سرتاسر آشپزخانه دیواری واحدهای مسکونی باید فضای کار آزاد و عاری از اشیاء و لوازم ثابت به عرض حداقل 1/1 متر از لبۀ قفسه ها در نظر گرفته شود .

7-1-1-14 تمام آشپزخانه های مستقل در واحدهای مسکونی باید دارای نور و تهویۀ طبیعی مستقل باشند . در واحدهای مسکونی دارای زیر بنای 75 متر مربع یا بیشتر و یا در تمام مواردی که فاصلۀ دورترین نقطۀ آشپزخانه باز از پنجرۀ فضای مجاور بیشتر از 7متر است ، تعبیه نور طبیعی مستقل برای این نوع آشپزخانه نیز الزامی است .

7-1-1-15 در آشپزخانه هایی که به فضاهای اقامت خدمت رسانی می کنند ، حداقل سطح بازشو تهویه باید یک شانزدهم سطح کف آشپزخانه باشد .

7-1-1-16 سیستم تخلیۀ هوای آشپزخانه در واحدهای مسکونی ساختمان های گروه های 6، 7و8 باید با کنترل مرکزی یا کلید برق روشنایی آشپزخانه و یا کلید مستقل شروع به کار کند و در آشپزخانه های فاقد تهویۀ طبیعی ، به سیستم برق اضطراری متصل باشد .

7-1-1-17 در هر واحد مسکونی با زیر بنای 75 متر مربع و بیشتر ، باید فضای کافی و تاسیسات آب و فاضلاب لازم برای نصب حداقل یک کاسۀ مستراح فرنگی پیش بینی شود .

7-1-1-18 هر فضای بهداشتی مستقل در واحدهای مسکونی که قابل دسترس بودن آن ها برای افراد معلول الزامی نباشد ، دارای حداقل 00/1 متر عرض و 20/1 متر طول باشد .
در فضاهای بهداشتی توام بدون وجود “در” میان آن ها ، مقدار 15/0 متر از حداقل طول فوق کاسته می شود .
در صورتی که محدوده ای به عنوان پیش ورودی در داخل فضای دوش مستقل پیش بینی شود یکی از ابعاد این فضای بهداشتی باید حداقل 50/1 متر باشد .

7-1-1-19 ارتفاع حداقل فضاهای بهداشتی در واحدهای مسکونی در 80درصد از سطح الزامی باید 20/2 متر باشد . در سقف شیب دار ، ارتفاع کوتاهترین قسمت آن نباید از 05/2 متر کمتر باشد .

7-1-1-20 در ساختمان های مسکونی ، در صورتی که سطوح ساخته نشدۀ زمین برای مصارف ضروری دیگری چون شیب راه و توقفگاه و راه ها و جایگاه امدادرسانی طبق بند 9-10-7 منظور نشده باشد ، باید به صورت فضای باز عمومی متشکل از کاربردهایی همچون فضای سبز ، آب نما و محل بازی کودکان استفاده شود .

7-1-1-21در ساختمان های مسکونی گروه های 6،7و8 ، یا حیاط آن ها ، باید حداقل یک محل برای بازی کودکان و استقرار وسایل بازی در مشاعات منطبق با الزامات قسمت 5-13-3 در نظر گرفته شود .

7-1-1-22 در تمام واحدهای مسکونی ، در صورت عدم دسترسی مستقیم واحد به فضای باز ، تعبیۀ حداقل یک فضای نیمه باز اختصاصی منطبق با مقررات قسمت 5-7 الزامی است .

7-1-1-23در ساختمان های مسکونی گروه 3 ، احداث حیاط های محصور به صورت گودال باغچه ، برای تأمین نور و تهویۀ فضاهای سکونت مشروط بر انطباق با مقررات تعیین شده در قسمت 5-8-4 مجاز است .

7-1-1-24در مواردی که فضاهای اقامت اصلی از دو تصرف مسکونی مستقل ، از یک حیاط داخلی نور و هوا می گیرند ، فاصلۀ دیوارهای پنجره های مقابل آن ها از هم نباید کمتر از 6متر باشد .

7-1-1-25 در مواردی که فضاهای آشپزخانه و اقامت از دو تصرف مسکونی مستقل و یا آشپزخانه های آن ها از یک حیاط داخلی نور و هوا می گیرند ، فاصلۀ دیوارهای پنجره های مقابل آن ها از هم نباید کمتر از 4متر باشد .

7-1-1-26 سایر الزامات عمومی تعیین شده برای فضاها ، اجزاء و عناصر ساختمان ها باید در طراحی و ساخت ساختمان های مسکونی نیز رعایت گردد .

در ساختمان هتل ها ، هتل آپارتمان ها ، متل ها و مسافرخانه ها ، علاوه بر رعایت ضوابط و الزامات تعیین شده توسط سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری ، باید مقررات زیر نیز رعایت گردد :

7-1-2-1 پس از در ورودی اتاق ها ، سوئیت ها یا آپارتمان ها ، باید فضای ورودی مناسب داخلی با رعایت شرایط زیر و سایر ضوابط بیان شده در قسمت راه های دسترس و خروج تامین شود :
آ – عمق آزاد و بدون مانع فضای ورودی حداقل 40/1 متر و مساحت لازم آن حداقل 2متر مربع است .
ب – در صورت وجود اتاق های مستقل در داخل سوئیت یا آپارتمان موردنظر ، دسترسی به آن ها باید پس از عبور از قسمت ورودی یاد شده صورت گیرد . می توان دسترسی به فضای بهداشتی را در دیوار مجاور در ورودی اصلی با فاصلۀ حداقل 80/0 متر از آن در نظر گرفت . دسترسی فضاهای یاد شده به یکدیگر نباید مستلزم عبور از این فضای ورودی باشد .
پ – در محل فضای ورودی لازم است قسمتی برای کفش کن و آویختن لباس یا نصب کمد دیواری به نحوی در نظر گرفته شود که اندازه های فضا را به کمتر از حداقل اعلام شده کاهش ندهد .

7-1-2-2 دسترسی به اتاق های مستقل اقامت نباید مستقیماٌ از یک اتاق دیگر باشد ، مگر آنکه مطابق مقررات قسمت 5-2-5 باشد و به عنوان اتاق الحاق شده در نظر گرفته شود که در این حالت یک اتاق مستقل محسوب نمی گردد .

7-1-2-3 در صورت وجود دو یا چند اتاق مستقل در سوئیت یا آپارتمان ، بدون فضای بهداشتی اختصاصی برای هریک ، دسترسی به تنها فضای بهداشتی آن سوئیت یا آپارتمان نباید فقط از یک اتاق باشد . در حالتی که حداکثر دو اتاق اقامت مستقل در سوئیت یا آپارتمان وجود داشته باشد و هر اتاق دارای فضای بهداشتی مستقل نباشد ، می توان تنها دسترسی به حمام را از یک اتاق اقامت قرار داد .
در هر حالت نباید دید مستقیم از هیچ اتاق یا فضای اصلی به داخل فضاهای بهداشتی برقرار باشد .

7-1-2-4 حداقل طول آبدارخانۀ دیواری سوئیت ها و آپارتمان ها بدون تجهیزات پخت ، 80/1 متر و در آشپزخانۀ دیواری دارای تجهیزات پخت ، 50/2 متر است .

7-2-1 در طراحی ساختمان های اداری رعایت ضوابط و سرانه های تعیین شده در نشریۀ شمارۀ 178 معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری الزامیست .

7-2-2 در ساختمان های حرفه ای / اداری گروه 3 ، احداث حیاط های محصور به صورت گودال باغچه ، برای تأمین نور و تهویۀ فضاهای اشتغال مشروط بر انطباق با مقررات تعیین شده در قسمت 5-8-4 مجاز است .

7-3-1 در تصرف های آموزشی ، ارتفاع فضای کلاس ها و سایر فضاهای آموزشی بر حسب شرایط اقلیمی و تعداد افراد استفاده کننده به گونه ای تعیین می شود که فضای سرانۀ حداقل 6/3 متر مکعب برای هر نفر فراهم باشد . در هر صورت در فضاهای آموزشی که برای تعداد بیش از 20 نفر پیش بینی می شود ، ارتفاع فضا نباید از 00/3 متر کمتر باشد . در صورتی که فضایی برای سخنرانی و نمایش طراحی و اجرا گردد ، رعایت ضوابط معماری و ارتفاعات لازم جهت نورپردازی و تأمین شرایط مناسب آکوستیکی و … الزامی است .

7-3-2 در تصرف های گروه (آ) شامل دوره های تحصیلی تا انتهای دبیرستان ، حداقل پهنای آزاد و بدون مانع راهروهایی با ظرفیت الزامی 100 نفر یا بیشتر که در مسیر دسترس و یا خروج اصلی کلاس ها و سایر فضاهای آموزشی قرار دارند و تنها در یک طرف آن ها کلاس وجود دارد ، 40/2 متر و در صورت وجود کلاس در هر دو طرف آن ها ، حداقل 30/3 متر است . چنانچه این راهروها در مسیر دسترس و خروج اصلی فضاهای آموزشی قرار نداشته باشند ، حداقل پهنای لازم آن ها 80/1 متر است .
حداقل ارتفاع آزاد و بدون مانع راهروها در هر حالت نباید از 60/2 متر کمتر باشد .

7-3-3 در تعیین تعداد و نوع فضاها و همچنین سرانۀ فضای موردنیاز در تصرف های آموزشی ، رعایت ضوابط تعیین شده توسط سازمان نوسازی ، توسعه و تجهیز مدارس الزامیست .

7-3-4 سایر الزامات تعیین شده برای فضاها ، اجزاء و عناصر ساختمان ها باید در طراحی و ساخت ساختمان های آموزشی نیز رعایت گردد .

7-4 تصرف های درمانی / مراقبتی
7-4-1 در بخش جراحی در تصرف های درمانی – مراقبتی شامل مراکز مراقبت های بهداشتی از بیماریهای غیر دائم دریافت کننده مراقبت های پزشکی سرپایی که قادر به مراقبت از خود نیستند حداقل پهنای راهروها باید 180 سانتی متر باشد .

7-4-2 در تصرف های گروه (د-2) شامل مراکز خدمات شبانه روزی پزشکی ، جراحی، روانپزشکی و پرستاری ، در مکانهایی که جابجایی تختخواب در آنها لازم است حداقل پهنای راهروها باید 45/2 متر باشد .

7-4-3 درهای اصلی واقع در مسیرهای دسترس و راه های خروج که در تصرف گروه د-2 به منظور جابجایی تخت ها به کار می روند ، باید دارای عرض آزاد و بدون مانع حداقل 05/1 متر باشند .

7-5-1 در تصرف های تجمعی ، در فضاهایی که برای تعداد بیش از 20 نفر پیش بینی شود ، ارتفاع فضا نباید از 00/3 متر کمتر باشد . در صورتی که این تصرف ها برای سخنرانی و نمایش طراحی و اجرا گردند ، رعایت ضوابط معماری و ارتفاعات لازم جهت نورپردازی و آکوستیک و … الزامی است .

7-5-2 پلکان های راهرویی برای دسترسی به ردیف صندلی ها که تنها در یک طرف آنها جای نشستن وجود دارد ، لازم است که حداقل در یک طرف آنها میله دستگرد نصب شود .

7-5-3 در تصرف های تجمعی ، مانند سینماها و سالن های اجتماعات ، پلکان های راهرویی که به میله دستگرد در وسط مجهزند ، نیازی به میله دستگرد اضافی ندارند .
7-5-4 سایر الزامات تعیین شده برای فضاها ، اجزاء و عناصر ساختمان ها باید در طراحی و ساخت ساختمان های تجمعی نیز رعایت گردد .