روش آزمون کلوخه‌های رسی و ذرات خرد شونده در سنگدانه‌ها

بر اساس استاندارد ملی ایران 4978 و دت 221 و ASTM C142-90 

هدف: 

تعیین مقادیر وزنی سنگدانه‌های خرد شونده و کلوخه های رسی و سست در بتن

اهمیت و کاربرد: 

سنگدانه‌های ریز و درشت مصرفی در بتن باید سخت و پایا باشند و مواد زیان آور موجود در آنها نباید از مقادیر حداکثر مجاز تجاوز کند وجود مواد زیان آور در بتن در بعضی از شرایط محیطی می‌تواند موجب تغییرات حجمی زیاد و در نتیجه گسیختگی سطح بتن شود و یا در اثر ایجاد تنشهای داخلی زیاد باعث ترک خوردگی شود و به انسجام سازه‌ای بتن آسیب برساند سنگدانه‌ها نباید از خود واکنش قلیایی نشان دهند زیرا این امر می‌تواند موجب انبساط غیر عادی ایجاد ترکهای ریز سطحی و بیرون پریدگی در بتن شود. در صورت استفاده از سنگدانه‌های مستعد واکنش قلیایی بررسی دقیق عملکرد آنها در شرایطی محیطی مشابه و قضاوت درست مهندسی الزامی است.

کلوخه های رسی و دانه‌های سست در سنگدانه‌های ریز و درشت بر طبق آئین نامه بتن ایران (آبا) به مقادیر زیر محدود می‌باشد.
کلوخه های رسی و دانه‌های سست برای سنگدانه‌های ریز بتن (کوچکتر از 4.75 میلی متر) حداکثر 3 درصد وزنی
کلوخه های رسی و دانه‌های سست برای سنگدانه‌های درشت بتن (بزرگتر از 4.75 میلی متر) حداکثر 0.25 درصد وزنی

وسایل مورد نیاز:

ترازو با دقت 1 گرم
ظرف ضد زنگ به اندازه‌ای که بتوان نمونه را به صورت لایه نازکی پخش کرد.
الکهای استاندارد مطابق جدول داده شده در شرح آزمایش
گرمخانه که قادر باشد دمای C5±105 درجه تولید کنید.

اپ آزمایشگاه مهندس

نمونه مورد آزمون:

تمامی سنگدانه‌هایی که برای این آزمون استفاده می‌گردند باید بر روی آنها قبلا آزمایش 13 (آزمون اندازه گیری دانه‌های ریزتر از 0.075 میلی متر) بر روی آنها انجام گرفته باشد بدین معنی که تمام سنگدانه‌ها باید قبلا با الک 200 شسته شده باشند.
وزن نمونه مورد آزمون مطابق جدول زیر می‌باشد.

جدول وزن نمونه

ابتدا سنگدانه‌ها را الک کرده و بعد در گرمخانه در دمای 5±105 درجه سانتی گراد تا رسیدن به وزن ثابت نگه داری می‌نمایم و پس از ثابت شدن وزن (معمولا سنگدانه‌ها بعد از 24 ساعت به وزن ثابت می‌رسند) آنها را با ترازو با دقت 1 گرم وزن می‌نمائیم و به صورت لایه نازکی در کف ظرف پخش گردد سپس در ظرف آب مقطر ریخته تا تمام سنگدانه‌ها را بپوشاند و آنرا به مدت 4±24 ساعت در آن حالت بگذارید تا آب بمکد و سپس با دست دانه‌ها را به هم بغلطانید که حتی الامکان به ذرات کوچکتری خرد شود.

تذکر 1- استفاده از ناخن برای شکستن ذرات و یا فشار دادن ذرات روی سطح سخت با یکدیگر مجاز نمی باشند هر دانه‌ای که بتوان آنرا با انگشت شکست و به دانه‌های ریز قابل خروج از الک تبدیل نمود باید آنرا جزء کلوخه های رسی و ذرات خرد شونده طبقه بندی کرد. سپس تمام سنگدانه‌ها را با الکهایی که در زیر ذکر شده است الک می‌نمائیم.

جدول نمره الک ها

در حالیکه الک با دست تکان داده می‌شود با عبور آب بر روی نمونه‌ها در سرتاسر الک (الک کردن به روش تر) تمام مواد ریزدانه خارج می‌گردد.
در مرحله بعد سنگدانه‌های شسته شده را به ظرف مناسبی منتقل کرده و آنرا در گرمخانه در دمای Co5±105 درجه تا رسیدن به وزن ثابت نگه داری می‌نمائیم و پس از خشک شدن آنرا با دقت گرم وزن می‌نمائیم درصد کلوخه های رسی و ذرات خرد شونده طبق فرمول زیر قابل محاسبه می‌باشد.

فرمول درصد کلوخه‌های رسی و ذرات خرد شونده

P درصد کلوخه‌های رسی خرد شونده
W وزن اولیه نمونه مورد آزمون
R وزن نهایی نمونه مورد آزمون