ماده 28. تحويل كارگاه
الف ) كارفرما متعهد است كه كارگاه را بي عوض و بدون معارض تحويل پيمانكار دهد .
اجراي كار در زمينها و محل هاي تحويلي ، مستلزم اخذ پروانه يا پرداخت حقوقي از قبيل عوارض شهرداري ، حق ريشه و مستحدثات و مانند اينها باشد ، كارفرما متعهد است به تحصيل پروانه ساختمان و پرداخت وجوه مزبور است .
تبصره 1.اگر در اسناد و مدارك پيمان ، تامين تمام يا قسمتي از زمين مورد نياز براي تجهيز كارگاه به عهده پيمانكار گذاشته شده باشد ، طبق شرايط پيش بيني شده در پيمان عمل مي شود .
تبصره 2. در صورتي كه محل تحويل شده به پيمانكار معارض پيدا كند و موجب توقف اجراي تمام يا قسمتي از كار شود ، آن قسمت از كار كه متوقف شده است ، مشمول تعليق مي گردد و طبق ماده 49 رفتار مي شود .
ب) كارفرما بعد از مبادله پيمان ، تاريخ تحويل كارگاه را كه نبايد بيشتر از 30 روز از تاريخ مبادله پيمان باشد ، به پيمانكار اعلام مي كند . پيمانكار بايد در تاريخ تعيين شده در محل كار حاضر شود و طي صورت جلسه هايي ، اقدام به تحويل گرفتن كارگاه بنمايد . در صورتي كه حداكثر 30 روز از تاريخ تعيين شده براي تحويل گرفتن كارگاه حاضر نشود ، كارفرما حق دارد كه طبق ماده 46 ، پيمان را فسخ كند .
در صورت جلسه هاي تحويل كارگاه بايد حدود و موقعيت زمينها و محل هايي كه در آنها موضوع پيمان اجرا
مي شود و نقاط نشانه با مشخصات آنها ، محور عمليات و محل منابع تهيه مصالحي كه بايد در كارگاه توليد گردد ، درج شود .
اگر تحويل كارگاه به طور يكجا ميسر نباشد كارفرما بايد كارگاه را به ترتيبي تحويل دهد كه پيمانكار بتواند عمليات موضوع پيمان را طبق برنامه زماني تفصيلي انجام دهد . در اين حالت نيز مهلت كارفرما براي تحويل دست كم اولين قسمت كارگاه كه براي تجهيز كارگاه و شروع عمليات موضوع پيمان لازم است حداكثر 30 روز است .
ج) هرگاه كارفرما نتواند كارگاه را به ترتيبي تحويل دهد كه پيمانكار بتواند كار را طبق برنامه زماني تفصيلي انجام دهد ، و مدت تاخير در تحويل كارگاه بيش از يك ماه شود ، كارفرما به منظور جبران خسارت تاخير در تحويل كارگاه ، هزينه هاي اضافي ايجاد شده براي پيمانكار را كه طبق رابطه زير محاسبه مي شود پرداخت مي كند ، مشروط بر اينكه با تائيد مهندس مشاور ، پيمانكار در محل هاي تحويل شده تاخير غير مجاز نداشته باشد .

اگر در مدت تاخير از 30 درصد مدت پيمان يا 6 ماه ، هر كدام كه كمتر است بيشتر شود ، حقوقي به پيمانكار تعلق مي گيرد ، بدين ترتيب كه اگر مبلغ كارهاي پيش بيني شده در محل هاي تحويل نشده تا 25 درصد مبلغ اوليه پيمان باشد ، پيمانكار مي تواند با اطلاع قبلي 15 روزه آن قسمت از كار را از تعهدات خود حذف كند ولي اگر اين مبلغ بيشتر از 25 درصد مبلغ اوليه پيمان باشد ، در صورت اعلام خاتمه پيمان از سوي پيمانكار ، پيمان خاتمه و طبق ماده 48 عمل مي شود . هرگاه پيمانكار در محلهايي كه در تحويل آنها بيش از مدت پيشگفته تاخير شده است ، كار اجرايي را شروع نمايد ، حق حذف تعهدات در آن قسمت از كار را از خود سلب مي نمايد .
تبصره : اگر كارفرما نتواند هيچ قسمت از كارگاه را به پيمانكار تحويل دهد ، براي تاخير بيش از يك ماه تا 30 درصد تا مدت پيمان يا 6 ماه ، هر كدام كه كمتر است ، نسبت به تاريخ مبادله پيمان ، ماهانه معادل مبلغ 5/2 درصد متوسط كاركرد فرضي ماهانه را به پيمانكار پرداخت مي كند . اگر پيمانكار پس از انقضاي 30 درصد مدت پيمان يا 6 ماه ، هر كدام كه كمتر است ، مايل به ادامه يا اجراي كار نباشد ، با اعلام او ، قرارداد طبق ماده 48 خاتمه مي يابد و پيمانكار و هيچ گونه دعاوي ديگري نمي تواند مطرح نمايد .
خسارت تاخير در تحويل تمام يا قسمتي از كارگاه ، براي مدت مازاد بر يك ماه ، حداكثر تا 30 درصد مدت پيمان يا 6 ماه ، هر كدام كه متر است ، قابل پرداخت است .
د) در مواردي كه به استناد اين ماده ، قسمتي از تعهدات پيمانكار حذف شود ، تضمين انجام تعهدات پيمانكار نيز به تناسب كاهش داده مي شود .
ه) پيمانكار نمي تواند جز آنچه طبق نقشها و دستور كارهاست ، در زمينها و محل هاي متعلق به كارفرما يا ملك غير كه از طرف كارفرما به پيمانكار تحويل شده است ، اقدام به احداث بنا يا ساختمان كند . اگر در اثر اجراي كار در ملك غير كه از طرف كارفرما تحويل شده است ، صاحب ملك اقامه دعوا و درخواست خسارت و جلوگيري و توقف كار نمايد ، طرف ادعا كارفرماست و پيمانكار هيچ گونه مسئوليت و تعهدي در اين مورد ندارد .
و) در صورتي كه طبق اسناد و مدارك پيمان ، تامين تمام يا قسمتي از زمين مورد نياز تجهيز كارگاه به عهده پيمانكار باشد يا پيمانكار بخواهد طبق صلاحديد خود از محلهايي خارج از محل هاي تحويلي كارفرما براي تجهيز كارگاه استفاده كند ، بايد موقعيت آنها را به تائيد كارفرما برساند . در اين حالت ، مسئوليت هر نوع ادعا و طلب خسارت از سوي صاحب ملك به عهده پيمانكار است و كارفرما در اين موارد مسئوليتي ندارد .
هرگاه پيمانكار محل هاي مورد نياز تجهيز كارگاه را به صورت اجاره اي در اختيار بگيرد ، بايد اجاره نامه آنها ، امكان انتقال مورد اجاره را به كارفرما پيش بيني كند .

ماده 29. تغيير مقادير كار، قيمت هاي جديد ، تعديل نرخ پيمان
الف)در ضمن اجراي كار، ممكن است مقادير درج شده در فهرست بها و مقادير منضم به پيمان تغيير كند . تغير مقادير به وسيله مهندس مشاور محاسبه مي شود و پس از تصويب كارفرما به پيمانكار ابلاغ مي شود . پيمانكار با دريافت ابلاغ تغيير مقادير كار ، موظف به انجام با نرخ پيمان است ، به شرط آنكه مبلغ ناشي از تغيير مقادير كار ، از حدود تعيين شده در زير بيشتر نشود .
1- افزايش مقادير بايد در چارچوب موضوع پيمان به پيمانكار ابلاغ شود . جمع مبلغ مربوط به افزايش مقادير و مبلغ كار هاي با قيمت جديد ( موضوع بند ج ) نبايد از 25 درصد مبلغ اوليه پيمان بيشتر شود .
تبصره : اگر نرخ پيمان مشمول تعديل آحاد بها باشد ، براي محاسبه افزايش مبلغ پيمان به سبب قيمت هاي جديد ، ابتدا قيمت هاي جديد به مبناي نرخ پيمان تبديل مي شود و سپس ملاك محاسبه قرار مي گيرد .
2- جمع مبلغ مربوط به كاهش مقادير و حذف آنها نبايد از 25 درصد مبلغ اوليه پيمان بيشتر شود. اگر اين مبلغ ، از حد تعيين شده بيشتر شود و پيمانكار با اتمام كار با نرخ پيمان موافق باشد ، عمليات موضوع پيمان در چارچوب پيمان انجام مي شود . ولي در صورتي كه پيمانكار مايل به اتمام كار نباشد ، پيمان طبق ماده 48 خاتمه داده مي شود .
تبصره 1- در صورت حذف قسمتهايي از كار به استناد بند ج ماده 28 ، براي تعيين حد افزايش يا كاهش مقادير طبق بند هاي 1و2 ، به جاي مبلغ اوليه پيمان ، مبلغ اوليه پيمان پس از كسر مبلغ كار هاي حذف شده به وسيله پيمانكار ، ملاك قرار مي گيرد .
تبصره 2. اضافه يا كاهش مقادير كار طبق مفاد بند هاي (الف-1) و (الف-2) اين ماده تا 10 درصد با دستور مهندس مشاور عمل مي شود ، ولي اضافه بر آن با تصويب كارفرما قابل اجرا است .
ب)در صورتي كه پس از تكميل كار و تصويب صورت و وضعيت قطعي مشخص شود ، مقادير كار بدون آنكه از سوي كارفرما كم شده باشد ، نسبت به مقادير منضم به پيمان كاهشي بيش از حد تعيين شده در بند ( الف-2) داشته باشد ، در اين حالت نيز نرخ پيمان ملاك عمل است .
ج) اگر در چارچوب موضوع پيمان ، كارهايي به پيمانكار ابلاغ كارهايي به پيمانكار ابلاغ شود كه براي آنها قيمت و مقدار در فهرست بها و مقادير منضم به پيمان پيش بيني نشده است ، پيمانكار بايد بي درنگ پس از دريافت ابلاغ مهندس مشاور ، قيمت پيشنهادي خود را براي اجراي كار هاي ياد شده ، همراه با تجزيه قيمت ، به مهندس مشاور تسليم نمايد . قيمتي كه با توافق پيمانكار و مهندس مشاور تعيين مي شود و به تصويب كارفرما برسد ، ملاك پرداخت است . قيمت هاي جديدي كه به اين صورت تعيين مي شود بايد بر حسب هزينه اجراي كار در محل اجرا محاسبه گردد . از اين رو ، تنها ضريب هزينه بالا سري پيمان به قيمتهاي جديد اعمال مي شود .
تبصره – در صورتي كه پيمان با استفاده از فهرست هاي بهاي واحد پايه منعقد شده باشد ، چگونگي تعيين قيمت جديد ، علاوه بر مفاد اين بند ،‌تابع دستورالعمل نحوه استفاده از قيمت هاي پايه در تعيين قيمت جديد با اولويت ياد شده است .
د) جمع بهاي قيمت هاي جديد ، علاوه بر آنكه تابع سقف تعيين شده در بند الف است ، نبايد از 10 درصد مبلغ اوليه پيمان بيشتر شود .
ه) تعديل نرخ پيمان طبق شرايط پيش بيني شده در شرايط خصوصي است

ماده 30. تغيير مدت پيمان
الف) در صورت وقوع هر يك از موارد زير كه موجب افزايش مدت اجراي كار شود ، پيمانكار
مي تواند درخواست تمديد مدت پيمان را بنمايد . پيمانكار درخواست تمديد مدت پيمان را با ارائه محاسبات و دلايل توجيهي ، به مهندس مشاور تسليم مي كند و مهندس مشاور پس از بررسي و تائيد ، مراتب را براي اتخاذ تصميم به كارفرما گزارش مي كند و سپس نتيجه تصميم كارفرما را به پيمانكار ابلاغ مي نمايد .
1- در صورتي كه بند هاي الف و ج ماده 29 ، مبلغ پيمان تغيير مي كند .
2- هرگاه به دستور كارفرما يا مهندس مشاور نقشه هاي اجرايي يا مشخصات فني تغيير اساسي كند .
3- هرگاه كارفرما در تحويل كارگاه ، ابلاغ دستور كارها يا نقشه و تحويل مصالحي كه تهيه آنها به عهده اوست تاخير كند . تاخير ابلاغ دستور كارها و نقشه ها به شرطي مشمول اين بند است كه پيمانكار با توجه به برنامه زماني تفصيلي ، آنها را از مهندس مشاور درخواست كرده باشد .
4- اگر در تحويل مصالحي كه فروش آنها لزوماً بايد با حواله كارفرما صورت گيرد تاخير ايجاد شود به شرطي كه پيمانكار با توجه به برنامه زماني تفصيلي براي تهيه آنها به موقع اقدام كرده باشد .
5- در موارد حوادث قهري و همچنين در موارد مربوط به كشف اشياي عتيقه و آثار تاريخي به در مواد 26 و 43 پيش بيني شده است .
6- هرگاه محدوديت براي ورود مصالح و تجهيزات طبق بند (د) ماده 20 پيش آيد .
7- در صورتي كه طبق ماده 49 به حالت تعليق درآيد .
8- در صورتي كه قوانين و مقررات جديدي وضع شود كه در تغيير مدت اجراي كار موثر باشد .
9- هرگاه كارفرما نتواند تعهدات مالي خود را در موعد هاي درج شده در اسناد و مدارك پيمان انجام دهد .
10-موارد ديگري كه به تشخيص كارفرما خارج از قصور پيمانكار باشد .
ب) اگر وقوع برخي از موارد درج شده در بند الف موجب كاهش مدت پيمان شود ، مهندس مشاور با كسب نظر پيمانكار ، كاهش مدت پيمان را تعيين مي كند . و مراتب را براي اتخاذ تصميم به كارفرما گزارش مي نمايد و سپس نتيجه تصميم كارفرما را به پيمانكار ابلاغ مي كند .
ج) در پايان مدت اوليه پيمان يا هر تمديد مدت پيمان ، اگر كار به اتمام نرسيده باشد ، مهندس مشاور با كسب نظر پيمانكار و با توجه به موارد تعيين شده در بند الف علل تاخير كار را بررسي مي كند و ميزان مدت مجاز و غير مجاز آن را با توافق پيمانكار تعيين مي نمايد و نتيجه كار را به كارفرما گزارش مي دهد و سپس نظر كارفرما را در مورد ميزان مجاز يا غير مجاز تاخير كار به پيمانكار اعلام مي كند و معادل مدت تاخير مجاز ، مدت پيمان را تمديد مي نمايد .
د)در اجراي مفاد اين ماده براي تمديد مدت پيمان ، تاخير هاي هم زمان ناشي از عوامل مختلف درج شده در بند الف ، فقط يك بار محاسبه مي شود .
ه) در اجراي مفاد اين ماده ، اگر پيمانكار با مهندس مشاور توافق نداشته باشد يا نسبت به تصميم كارفرما معترض باشد ، طبق نظر كارفرما عمل مي شود و پيمانكار مي تواند بر اساس ماده 53 براي حل مسئله اقدام نمايد .

ماده 31.مديرت اجرا
كارفرما مي تواند قسمتي از اختيارات خود را به شخص حقوقي ، كه مدير طرح ناميده مي شود ، واگذار نمايد . كارفرما مدير طرح را با تعيين حدود اختيارات واگذار شده به پيمانكار معرفي مي نمايد . تمام تصميم گيري هاي مدير طرح در چارچوب اختيارات واگذار شده ، در حكم تصميم كارفرما مي باشد .

ماده 32. نظارت بر اجراي كار
الف ) عمليات اجراي پيمانكار ، هميشه بايد زير نظر و با اطلاع مهندس مشاور انجام شود ، نظارتي كه طرف كارفرما و مهندس مشاور در اجراي كارها به عمل مي آيد . به هيچ روي ، از ميزان مسئوليت پيمانكار نمي كاهد .
نظارت مستقيم در كار پيمانكار ، در محدوده كارگاه و در موارد خاص ( براي ساخت قطعات و تجهيزات ) در خارج از كارگاه انجام مي شود . در هر حال ، پيمانكار بايد گزارش پيشرفت اقدامهايي را كه در خارج از كارگاه به منظور انجام تعهدات پيمان انجام مي دهد ، به مهندس مشاور تسليم نمايد .
ب) مهندس مشاور ، تنها مرجع فني پيمانكار براي اجراي موضوع پيمان از سوي كارفرماست .
هرگاه تغييرات ، اظهار نظر هاي فني و اصلاحات مورد نظر پيمانكاران ، سازندگان و بازرسان فني ،‌پس از هماهنگي با مهندس مشاور انجام مي گيرد . توسط وي به پيمانكار ابلاغ مي شود . مواردي كه مهندس مشاور ، موظف به كسب مجوز از كارفرما ، براي انجام وظايف نظارت است ، در اسناد و مدارك پيمان تعيين شده است .
ج) مهندس مشاور به منظور اطمينان از صحت اجراي كار ، اقدام آزمايش مصالح يا كارهاي انجام يافته مي كند . هزينه انجام آزمايشها بر عهده كارفرماست ، مگر آنكه در اسناد و مدارك پيمان ترتيب ديگري هم پيش بيني شده باشد . هرگاه نتايج اين آزمايشها با آنچه كه در مدارك فني تعيين شده است تطبيق نكند ، پيمانكار متعهد است كه مصالح و كارها را طبق دستور مهندس مشاور اصلاح كند . هزينه انجام اين اصلاحات به عهده پيمانكار است ، مگر آنكه نقص موجود مربوط به مدارك فني باشد .
پيمانكار موظف است كه براي نمونه برداري از مصالح يا انجام هر نوع آزمايشي ، تعداد لازم كارگر به صورت موردي و موقت ، به طور رايگان در اختيار مهندس مشاور بگذارد .
د) در صورتي كه مهندس مشاور مواردي از عدم رعايت مشخصات فني ، نقشه ها و مدارك ديگر فني پيمان را در اجراي كارها مشاهده كند ، با ارسال اخطاريه اي اصلاح كار هاي معيوب را در مدت مناسبي كه با توجه به حجم و نوع كار تعيين مي نمايد از پيمانكار مي خواهد . اگر پس از مهلت تعيين شده پيمانكار نسبت به اصلاح ، كارها اقدام نكند ، كارفرما مي تواند خودش كارهاي معيوب را اصلاح نمايد و هزينه هاي مربوط را به اضافه 15 درصد از مطالبات پيمانكار كسر نمايد . در صورتي كه عدم توجه به اخطار مهندس مشاور براي اصلاح هر كار معيوب از سوي پيمانكار تكرار شود ، كارفرما مي تواند پيمان را طبق ماده 46 فسخ نمايد .
ه) كارفرما در مدت اجراي پيمان ، هر موقع كه لازم بداند ، توسط نمايندگان خود عمليات پيمانكار را بازرسي مي كند . پيمانكار موظف است كه هر نوع اطلاعات و مداركي را كه مورد نياز باشد ، در اختيار نمايندگان كارفرما بگذارد و تسهيلات لازم را براي انجام اين بازرسي ها فراهم سازد .
و)اگر كارفرما در طول مدت پيمان ، تصميم به تغيير مهندس مشاور بگيرد ، اين تصميم بايد دست كم يك ماه پيشتر به اطلاع پيمانكار برساند . پيمانكار و مهندس مشاور ، موظف هستند كه تكليف آزمايش هايي نا تمام ، صورت جلسه هاي در دست اقدام و صورت كاركرد هاي در حال رسيدگي را روشن كنند . در صورتي كه مهندس مشاور به شرح پيشگفته عمل نكند ، كارفرما مستقيماً به جاي مهندس مشاور تكليف كار هاي ناتمام را روشن مي كند و هزينه هاي مربوط به اين اقدام را به حساب بدهي مهندس مشاور منظور مي نمايد .
اگر در زمان اعلام كارفرما مبني بر تغيير مهندس مشاور ، بخشهايي از كار توسط پيمانكار در حال اجرا باشد كه اتمام آن بخش منجر به صدور تائيديه هاي مهندس مشاور شده و اين امر موكول به زمان پس از تغيير مهندس مشاور شود ، اين گونه موارد ، بايد در طول يك هفته از تاريخ اعلام كارفرما ، از سوي پيمانكار به كارفرما منعكس شود ، تا كارفرما ترتيب لازم را براي عدم انقطاع آن بخش از كار پيمانكار و صدور به موقع تائيديه بدهد .
كارفرما مهندس مشاور جديد را به پيمانكار معرفي ميكند و اختيارات او را طبق آنچه كه براي مهندس مشاور قبلي تعيين شده بود ، تنفيذ يا تغييرات مربوط را به پيمانكار ابلاغ مي كند و از آن پس ، تصميم ها ، و دستورهاي مهندس مشاور جديد در چارچوب پيمان براي پيمانكار لازم الاجراست .

ماده 33.مهندس ناظر
مهندس ناظر كه نماينده مهندس مشاور در كارگاه است وظيفه دارد كه با توجه به اسناد و مدارك پيمان ، در اجراي كار ، نظارت و مراقبت دقيق به عمل آورد و مصالح و تجهيزاتي را كه بايد به مصرف برساند ، بر اساس نقشه ها و مشخصات فني مورد رسيدگي و آزمايش قرار دهد و هرگاه عيب و نقصي در آنها يا در نحوه مهارت كاركنان يا چگونگي كار مشاهده كند ، دستور رفع آنها را به پيمانكار بدهد . همچنين هر گاه بعضي از ماشين آلات معيوب باشد به طوري كه نتوان با آنها كار كرد ، مهندس ناظر تعمير يا تعويض و يا تغيير آنها را از پيمانكار مي خواهد . با رعايت مفاد بند ب ، هرگونه دستوري كه از طرف مهندس ناظر به پيمانكار داده مي شود ، به مثابه دستور هاي داده شده توسط مهندس مشاور است . پيمانكار ملزم به اجراي آنهاست .
ب)مهندس ناظر ، به هيچ روي ،حق ندارد كه از تعهدات پيمانكار بكاهد يا موجب تمديد مدت پيمان يا پرداخت اضافي به پيمانكار شود يا هر نوع دستور تغيير كاري را صادر كند .
ج) پيمانكار مكلف است كه دستور هاي مهندس ناظر را در حدود مفاد اين ماده اجرا نمايد ، مگر در مواردي كه آنها را بر خلاف اسناد و مدارك پيمان تشخيص دهد ، كه در اين صورت ، موظف است كه موضوع را به مهندس مشاور بنويسد و كسب تكليف كند . هرگاه مهندس مشاور موضوع را فيصله ندهد ، نظر كارفرما در آن مورد قاطع مي شود .
د)با وجود نظارتي كه از طرف مهندس ناظر در اجراي كارها به عمل مي آيد ، كارفرما و مهندس مشاور حق دارد مصالح مصرفي و كارهاي انجام يافته را مورد رسيدگي قرار دهند . و اگر مشخصات آنها را مغاير نقشه ها و مشخصات فني تشخيص دهند ، پيمانكار متعهد است مصالح و كارهاي معيوب را به هزينه خود تعويض نمايد . به هر حال ، نظارت مهندس ناظر از مسئوليت هاي پيمانكار نمي كاهد و سلب حق از كارفرما و مهندس مشاور نمي كند .